آهار، واژه‌ای آشنا در صنعت فرش، به ویژه فرش ماشینی است. این ماده، ترکیبی از نشاسته، چسب‌های گیاهی و رزین‌های صنعتی است که در مراحل پایانی تولید فرش به آن اضافه می‌شود. اما آهار چه نقشی در زیبایی و دوام فرش دارد؟ در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
فهرست مطالبی که می‌خوانید:
آهار فرش چیست؟
آهار در واقع یک لایه محافظ است که بر روی پشت تمام فرش ها از جمله فرش سجاده ای اعمال می‌شود. این لایه، علاوه بر افزایش استحکام فرش، از پرزدهی آن جلوگیری کرده و باعث می‌شود الیاف فرش محکم‌تر به هم بچسبند. در گذشته، از مواد طبیعی مانند نشاسته، صمغ و کتیرا برای این کار استفاده می‌شد. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی، از مواد مصنوعی مانند پلی وینیل الکل، پلی اکریلات و رزین‌های صنعتی نیز استفاده می‌شود.
انواع آهار فرش
آهارها بر اساس نوع مواد تشکیل‌دهنده و کاربردشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. هر یک از این انواع، ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند:
- طبیعی: این نوع آهار از مواد طبیعی مانند نشاسته و مشتقات آن تهیه می‌شود. آهار طبیعی به دلیل سازگاری با محیط زیست و خاصیت آنتی‌باکتریال، در گذشته بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما امروزه به دلیل برخی محدودیت‌ها در تولید و کاربرد، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- مصنوعی: آهار مصنوعی از مواد شیمیایی مانند پلی‌وینیل الکل، پلی‌اکریلات و کوپلیمر استایرن تولید می‌شود. این نوع آهار دارای چسبندگی بالا، مقاومت در برابر حرارت و رطوبت و تنوع بالایی در فرمولاسیون است. به همین دلیل، امروزه بیشترین کاربرد را در صنعت فرش ماشینی دارد.
- ترکیبی: آهار ترکیبی ترکیبی از مواد طبیعی و مصنوعی است. این نوع آهار به منظور بهبود خواص آهار طبیعی و مصنوعی تولید می‌شود. آهار ترکیبی دارای مزایای هر دو نوع آهار بوده و در عین حال برخی از معایب آن‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
مزایای آهار زدن فرش
آهار زدن فرش مزایای متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- افزایش استحکام و دوام فرش
- کاهش پرزدهی
- یکدست شدن سطح فرش
- بهبود ظاهر فرش
- افزایش مقاومت در برابر لکه و کثیفی
- کاهش الکتریسیته ساکن
مراحل آهار زدن فرش
مرحله اول: آماده‌سازی فرش
پس از اتمام مراحل تولید فرش، فرش به قسمت آهار زنی منتقل می‌شود. در این مرحله، فرش از روی غلتکی که در یک تشتک حاوی محلول آهار غوطه‌ور است، عبور داده می‌شود. این محلول شامل ترکیباتی مانند رزین، نشاسته و سایر مواد چسبنده است که به پشت فرش آغشته می‌شود. مقدار آهار اعمال شده بسته به جنس نخ خاب، تراکم فرش و سرعت حرکت غلتک تنظیم می‌شود.
مرحله دوم: خشک کردن و تثبیت آهار
پس از آغشته شدن پشت فرش به محلول آهار، فرش به قسمت خشک کن منتقل می‌شود. در این قسمت، فرش در دمای بالا (80 تا 120 درجه سانتی‌گراد) خشک می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود تا آهار به خوبی به الیاف فرش چسبیده و تثبیت شود.
مرحله سوم: نرم کردن الیاف
پس از خشک شدن آهار، فرش از روی یک سیلندر داغ عبور داده می‌شود. حرارت این سیلندر باعث نرم شدن الیاف فرش و بهبود ظاهر آن می‌شود.
مرحله چهارم: پرداخت نهایی
در مرحله آخر، فرش برای پرداخت نهایی و آماده‌سازی برای بسته‌بندی آماده می‌شود.
نکات مهم در مورد آهار زنی:
- مقدار آهار: مقدار آهار اعمال شده به فرش بسیار مهم است. آهار بیش از حد باعث سنگینی فرش و کاهش کیفیت آن می‌شود و کم بودن آن نیز باعث عدم استحکام کافی فرش می‌شود.
- جنس آهار: جنس آهار نیز بر روی کیفیت فرش تاثیرگذار است. آهار با کیفیت باید در برابر شستشو مقاوم باشد و به مرور زمان از بین نرود.
- سرعت حرکت غلتک: سرعت حرکت غلتک آهار نیز بر روی مقدار آهار اعمال شده تاثیرگذار است. با کاهش سرعت حرکت غلتک، مقدار آهار اعمال شده به فرش افزایش می‌یابد.
- تراکم فرش: فرش‌های با تراکم بالا مانند فرش 1200 شانه به آهار کمتری نسبت به فرش‌های با تراکم پایین نیاز دارند.
- بخار زنی: در برخی از کارخانه‌ها قبل از آهار زنی، فرآیند بخار زنی بر روی فرش انجام می‌شود. این فرآیند باعث نرم شدن الیاف فرش و بهبود جذب آهار می‌شود.
انواع دستگاه آهار زنی فرش
- سیستم ماشین آهار با حرارت مستقیم از مشعل‌هایی استفاده می‌کند که به طور مستقیم حرارت تولید کرده و به فرش اعمال می‌کنند. این روش قدیمی‌تر بوده و در مقایسه با سیستم‌های حرارت غیرمستقیم، کارایی کمتری دارد.
- سیستم ماشین آهار با حرارت غیرمستقیم، روش جدید و کارآمدی برای آهارزنی فرش‌های ماشینی است. در این سیستم، به جای استفاده از مشعل‌های مستقیم، از حرارت بخار برای خشک کردن و تثبیت آهار روی الیاف فرش استفاده می‌شود. این روش نه تنها باعث بهبود کیفیت نهایی فرش می‌شود، بلکه از نظر مصرف انرژی نیز بهینه‌تر است.
چگونه آهار فرش را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص فرش آهار خورده، می‌توانید چند روش ساده را امتحان کنید. یکی از این روش‌ها، لمس سطح فرش است. فرش آهار خورده، سطحی صاف و یکدست دارد و لمس آن کمی سفت است. همچنین، می‌توانید یک تکه کوچک از نخ فرش را بسوزانید. اگر نخ به سختی بسوزد و بوی نشاسته بدهد، به احتمال زیاد فرش آهار خورده است.
